ناوه‌ڕۆك
هێلکە چییە؟
بریتیە لەو کیسە وشکەی کەوا هەندێک لە باڵندە و خشۆکەکان بە هۆیەوە زۆر دەبن پاش ئەوەی پلەی گەرمی و شێ و ئاو هەوا بۆی گونجاو دەبێت.
پێکهاتەکەی
لە چوار بەش پێکهاتووە: سپێنە، زەردێنە، ژوورۆکەی هەوا و توێکڵ.
١- سپێنەکەی:
بریتیە لە مادەیەکی چەوری خەست کە ئەمانەی تیایە: لیفیتین و لیستین و فیتالین و کۆلیسترۆڵ و ئاسن و فۆسفۆر. (ئەو سپێنە وەک خۆراکێکە بۆ جوجە پێش تروکانی لەناو هێلکە).
٢- زەردێنە:
مادەی کانزای ئاسن و فۆسفۆر و ڤیتامین (ئەی و سی و دی) تیایە، لە رووی سەرەوە زەردێنە سیکلدانۆچکەی تۆ هەیە کە ڕەنگی سپی هەیە و هەر لەوێشەوە کۆرپەلە دەست پێدەکات و گەشە دەکات.
٣- ژووری هەوا:
ژوورێکی بچوکە و ئەمەش دەکرێتە لایە گەورەکەی هێلکە. لە کۆنبوونی هێلکە ئەو ژوورە گەورە دەبێت. بۆ زانینی ئەوەی کەوا ئەو هێلکە کۆنە یان نوێیە هێلکەکە دەخەینە ناو کەمێک ئاو و هەندێک خوێی تێدەکەین گەر سەر ئاوەکە کەوت کەواتە تەمەنی ئەو هێلکەیە لە نیوان ١٥-٢٠ ڕۆژە، گەر ژێر ئاو کەوت ئەوا تەمەنی لە ١٠ ڕۆژ کەمترە و ژوورەکەی هەوای بچوکە.
٤- توێکڵی دەرەوەی:
لە مادەی کالیسیۆم پێکهاتووە و هەندێک کونیلەی داپۆشراوی لە دەرەوە تاوەکو بەرگری بکات لە چوونە ژوورەوەی بەکتریا، بەڵام ئاوی بە هەڵمبووی ناو هێلکەکە پێیدا تێپەڕ دەبێت. ئەگەر بێت و هێلکە زۆر دەستی لێ بدرێت ئەو کونیلانەی تێکدەچێت و زوو بۆگەن دەکات.
هێلکە پڕۆتینی زۆر تیایە، لە شیر زیاتر ئاسنی تیایە بەڵام کالیسیۆمی کەمتر تیایە. ڤیتامین (دی) تیایە و کاربۆهیدرات و نیشاستەی کەم تیایە بۆیە بۆ ڕژێم بەکاردێت.
باشترین ڕێگە بۆ خواردنی هێلکە بریتیە لە کوڵانی بە شێوەیەکی ناتەواو (دەرەمە - البیض البرشت) چونکە هەرسی سوکە، دوای ئەوە هێلکەی کوڵاو دوای ئەویش سوورەکراو.
كەم بەكارهێنانی هێلكە
پێویستە هێلکە کەم بەکاربێت لەو بارانەی خوارەوە:
١- ئەوانەی جگەریان باشە کارناکات و بەردی زراو هەیە.
٢- زیادە هەستیاری هێلکە.
٣- بەرزبوونەی کۆلیسترۆڵی خوێن.
٤- هەناسە تەنگی و ڕەبۆی سیەکان.
٥- تەسکبوونەوەی بۆریەکانی دڵ.
٦- هەوکردنی گورچیلە و ووردە بەردی گەرچیلە و میزەڵدان.
